“Daily Express” ka botuar, të enjten e 20 korrikut 1939, në fagen nr.3, intervistën ekskluzive asokohe me Mbretin Zog në Stokholm, të cilen, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Stokholm, e merkurë. Ahmet Zogu, ish-mbreti i Shqipërisë, ende mban kokën sikur të ishte duke mbajtur një kurorë. I veshur me një kostum ngjyrë bezhë, këpucë ngjyrë bezhë, një këmishë mandarinë, një kravatë të verdhë me pika të kuqe, ai më priti sot në sallonin e suitës së tij të hotelit. Ndonëse tani ai është një endacak nëpër hotelet madhështore të Evropës, dhoma e tij e dyfishtë (me banjë) ka të giithë formalitetin e një pallati të vogël. Sekretari i tij më prezantoi, dhe ai më puthi dorën. Më pas, i ulur në një kolltuk të butë, ai më tregoi planet e tij për të hequr mbulesat e pluhurit nga froni i Shqipërisë. “Une jam ende duke punuar për kthimin. Diplomatikisht jam ende aktiv dhe për pak kohë do të kthehem në Tiranë”
Zogu, i cili – me ndihmën e Italisë – mori fronin dhe titullin e Shqipërisë pas një sërë gjakmarrjesh me prijësit rivalë, po fiton me shpejtësi kulturën evropiane. Ai tha : “Unë i admiroj artet dhe arritjet shpirtërore të Veriut. Unë kam qenë gjithmonë një admirues i madh i kulturës së vendeve veriore”.
Një gazetar danez pyeti nëse kishte ndërmend të shkonte në Danimarkë. “Kisha shpresuar të shkoja në Danimarke, por për fat të keq nuk kemi kohë”. Një gazetar finlandez e pyeti nëse kishte në plan të shkonte në Finlandë. “Shpresoja të shkoja në Finlandë. Unë e admiroj shumë pavarësinë dhe perparimin tuaj, por kam frikë se nuk do të arrij dot atje”. Një gazetar holandez pyeti për Holandën: “Vertet e admiroj shumë Holandën, por kam frikë se nuk do të mund t’ju vizitoj”. Kur e pyeta pse kishte zgjedhur Anglinë, ai tha : “Është e natyrshme që të shkoj në Angli. Unë me të vërtetë e admiroj shumë Anglinë dhe shpresoj të jem në gjendje të pranoj pak nga liria dhe mikpritja gë ju u jepni giithmonë njerëzve që janë shtyrë drejt ekzilit”.
“Sigurisht, vendi ku dua të jem ështe Shqipëria. Unë nuk mendoj se do të kalojë shumë kohë përpara se të arrij atje”. Një gazetar francez i tha: “E dua dhe e admiroi Francën. Unë do të shkoj vetëm për disa ditë, vetëm për një vizitë turistike”. Nuk kishte gazetarë të tjerë të huaj për të pyetur se cfarë admironte ai në vendet e tyre. Ai u tha gazetarëve suedeze: “Unë e dua këtë vend dhe e admiroë mënyrën se si keni luftuar për pavarësinë tuaj. Ne u perpoqëm ta bënim këtë në Shqipëri, por për fat të keq shanset ishin kundër nesh”.
“KËTU MUND TË GJEJMË LIRINË, TË MOHUAR MË PARË”
“Ketu, në Suedi, duke bërë turne dhe vizita me gruan time, ne jemi në gjendje të gjejmë lirinë që nuk na është dhënë në shtëpi”. Më pas, botës në pergiithësi: “Në shekullin e njëzetë asnjë komb, sado i vogel apo i madh qoftë, nuk mund të jetojë pa liri. Paqja e vetme midis kombeve, të vegjël dhe të mëdhenjë, është kur ata lejohen të zhvillohen në liri”. “Une po e shijoj shumë udhëtimin tim. Kam vizituar galeritë e artit dhe muzetë, dhe vende me interes. Këtë pasdite do të shkoj në një observator për të vështruar qiellin”.
Para kësaj, ai kishte planifikuar të bënte pazar me gruan e tij, ndërsa foshnja po ajrosej në park në shoqerinë e dadove dhe femijëve të shtresës së mesme të Stokholmit. Sot në mëngjes, një anije e Forcave Gjermane ishte ankoruar në port, pikërisht nën dritaren e tij. Në bord ishin ekipet e Lojerave Suedeze. Sapo mësuan se ish-Mbreti Zog ishte në suiten e katit të tretë, u mblodhën me dylbi, qeshën e brohoritën dhe bënë pershëndetjen naziste nën ballkonin e tij. Intervista e Zogut ishte tejet formale. Ai nuk do të bënte asnjë koment për ditet e fundit të përballjes së tij në Tiranë.
PLAGËT DHE ROJET E TU DËSHMOJNË PËR JETËN E TIJ TË HERSHME
Tani ai shpreson që duke përvetësuar kulturen dhe veshjet evropiane, të ambientohet në peisazhin verior. Megjithatë, ai ende mban shenja të prijësit malësor. Ai ka plage në kycin e dorës. Burrat që bëjnë rojën në derën e tij duket se janë të paarmatosur, por shumica e tyre mbajnë thika të vogla në xhepat e tyre. Zogu duket se është i prirur drejt një jete të zymtë fshatare në Angli. Ai tashmë ka kërkuar një pronë, por me të mbërritur në Londër do të qëndrojë në shtëpinë e konsullit shqiptar, i cili që nga pushtimi italian nuk ka pranuar të shpërngulet.
Zogu më tha: “Shpresoj që anglezët të më duan. Ne kemi aq shumë nevojë për t’u vendosur në një shtëpi atje”.
Për të paguar qiranë e tij, ai do të arkëtojë një pjesë të arit të tij të vjetër – përllogaritet se ai ka 1.000.000 sterlina. Kjo varet nga kohëzgjatja e qëndrimit jashtë Shqipërise. Kjo duhet të jetë e mjaftueshme për t’i lejuar atij të bëjë një pushim të përhershëm. ‘Ndërsa Mbreti Zog priti dje gazetarët, mbretëresha Geraldinë u “intervistua – fotografua” nga fotografi i Daily Express në Stokholm. Ai është fotografi i parë që pritet zyrtarisht që kur mbretëresha e re u detyrua të ikte nga Shqiperia me foshnjën e saj, atëherë vetëm disa ditëshe. Fotot tregojnë se sa mirë është tani nga kalvari i udhëtimit të saj tetëmbëdhjetë orësh në rrugët me gunga drejt Greqisë. “Isha shumë e sëmurë,” i tha ajo Hilde Marchant-it të martën, “dhe nuk e dija vërtet se çfarë po ndodhte. Fëmija qau gjatë gjithë kohës… Tani ai është mirë”.
