Sigurisht mikrorajonalisht pozitiv, por projekti i Ballkanit të Hapur është një masturbim i madh gjeopolitik. Arsyeja është e thjeshtë në thelb, dhe kjo është aq sa duam në Evropë, blen kohë në mënyrën kurvërisht duke na hedhur “lavdërime” për mikrohapjen, bashkëpunimin dhe flukset pozitive. Është masturbim mendor. Kështu, Evropa do të blejë shumë më tepër kohë për të mos na marrë në familjen e saj
Nga Agim JONUZ
Ndërkohë që qeveria reklamon veten sikur të ishte “Coca Cola”, gjoja se ne jemi në rrugën e duhur, të kujtojmë se për të njëjtën gjë kemi qeshur me Grujon dhe elitën e tij kur reklamonte VMRO-në sikur të ishte “Adidas”. Por kjo qeveri është “e njëjta gozhdë, i njëjti paketim”! Nuk ka rëndësi, është politikë, por ne nuk duhet të pretendojmë të jemi të verbër. Nejse, edhe nëse jemi në “rrugën e duhur”, disi po ngasim me goma që duhen “balancuar” urgjentisht. Nuk bëhet fjalë as për gomat, duhet ndërruar e gjithë rrota me të gjithë boshtin. Thonë, rri shtrembër, fol drejt, ndaj nëse udhëhiqemi nga kjo, duhet të vërejmë se jetojmë në një mjedis “as qeveria nuk është ar, as opozita argjend”, por që duhet të jemi realistë, do të mundohemi. Një vit më parë kam shkruar se e ardhmja e këtij rajoni do të jetë fillimisht në mikrointegrimet dhe vetëm pas kësaj ashtu të “barabartë” të gjithë në Evropë. Ndërkohë, të gjithë rajonin, të më falni, “do ta heqin nga k….” me një meritë të madhe për mikrolidhjen e infrastrukturës dhe ndërtimin e një “vëllazërimi-bashkimi” të ri, në të cilin do ta duam njëri-tjetrin si askush më parë. Dhe autoritetet do të festojnë mega sukses.
Shih ëndrra. Do të veprojmë sikur të mos jemi prerë “freskët” historikisht, të mos jemi lënduar e pështyrë. Përndryshe, hartat e Serbisë dhe Shqipërisë së madhe dhe kombinimet “ti-unë” do t’i vendosim në një sirtar. Nejse. “Bërtit urraaa dhe ik prapa”! Ky rajon ka ngrënë salsiçe edhe më të mëdha.
Para së gjithash, nuk duhet të mbyllim sytë para faktit se vendet e mikrorajonit janë ekonomikisht dhe socialisht në “offside”. Që hapja e tregut është një hap që do të ndihmojë të gjithë të “hapin sytë”, nuk duhet diskutuar. Mirëpo, kur do të bashkohen i verbëri dhe i gjymti, gjërat do të jenë qesharake. A jemi gati në nivelin politik ndërfqinjësor për të hyrë në një lloj rrugëtimi të përbashkët në një kohë të barrierave të brendshme ekonomike dhe politike ende të padistiluara. Megjithatë, opsioni i Ballkanit të Hapur ngre disa çështje. Kjo ide e hapjes së Ballkanit është naive që dikush të mendojë se është pa diktim dhe koordinim me Kalanë. Dhe, kalaja në koordinim me Evropën. Është ai kombinimi që ne e quajmë “ata nga lart”. Sepse sido të kapeni pas kësaj tangoje që përfundon gjithmonë “në shtrat”, ne jemi “poshtë”. Pra, tani kushdo që imagjinon çfarëdo fotografie, ashtu qoftë. A mendon njeri se “ata nga lart” janë të çmendur?! Ata e dinë saktësisht se në çfarë po na “tërheqin”! Mos le të mendojë njeri se Vuçiq sapo u zgjua në mëngjes dhe tha me vete: “Do të bëj një Ballkan të hapur, pasha krejt”! Një histori e tillë mund t’i shitet vetëm një dele, në një kohë kur të gjithë janë varur në Strasburg dhe Bruksel. Në çfarë filmi po na hedhin tani pas disa qindra mijëra viktimave të një prej luftërave më të përgjakshme në Ballkan. Por le të jetë ashtu! Më mirë kështu sesa të kemi përsëri armë në duart tona.
Çështja e një Ballkani të hapur është një masturbim politik që duhet të përfundojë në atë mënyrë që në çdo moment ose ta forcojnë atë integrim, ose ta prishin si lodrën e re të një fëmije. Kjo është politika. Bashka gjeopolitika. Le të mendojmë kështu! Nuk duhet të kemi të drejtë, por të themi diçka. Nëse do të kishim marrë jo një, por dhjetë data për negociata të barabarta me Shqipërinë, sigurisht që do të prisnim edhe Serbinë. Pa të, fotografia është e paplotë, para së gjithash, dhe çfarë budallai mendon se Ballkani i hapur me “Serbinë tashmë brenda” një ditë do të mund të marrë Shqipërinë dhe Maqedoninë në BE dhe do t’u thotë të tjerëve “tani shkoni fotografohuni për pasaportë”! Si do të luhet kjo? E thjeshtë. Neve “shtete kopukësh” do të na servirin një lojë në të cilën ne duhet të tregojmë se mund të funksionojmë në ndonjë kuadër të përbashkët dhe shqiptari e serb mund të bëjnë tregti e pazare “sana-bana”, për maqedonasit nuk ka problem sepse gjithsesi, shtylla kurrizore përkulet në të gjitha drejtimet, dhe manjatët gjithsesi janë të lidhur “si zorrët e derrit”. Duhet të jesh absolutisht naiv që të mos pranosh që të gjitha kombinimet “sana-bana” deri tani janë bërë, por duhen legalizuar për të treguar se “ja ku është, Evropa është këtu”. Evropa ka qenë këtu për një kohë të gjatë, miku im, që nga koha kur jo tre, por gjashtë shtete funksiononin bashkë (më falni dhe dy krahina). Por, në këtë rast, bashkësia ndërkombëtare po luan shumë më tepër “gjeopolitikë” sesa ekonomi rajonale. Ekonomia rajonale është si një kordon kërthizor i lidhur me flukset ekonomike evropiane. Sido ta shikoni, kjo lojë në të cilën do të jetojmë “si vëllezër në Ballkan” është një ekuacion matematikor me disa të panjohura.
A do të hekuroset Kosova me këtë lëvizje? “Në cilën shkurre është lepuri Vuçiç”? Këtu nuk ka as lepur e as shkurre. Ka vetëm një lëvizje të mençur në të cilën shumë thumba me grep do të godasin kokën e ndritshme nën diellin ballkanik. Kosova do të sillet që të mos ketë shumë hapësirë për manovra, përveçse të drejtohet në një “mini Shengen osmozë” në të cilën fluksi i mallrave, shërbimeve, parave dhe ideve do të jetë i vetmi udhërrëfyes politik. Vetë ai proces do të imponojë një zgjidhje ose të paktën gjetjen e zgjidhjeve kompromisi për çështjet e ndezura. Investimet në ngritjen e korridoreve të bashkëpunimit do të vendosin edhe mekanizmat PR (Joint Venture) të “çfarë na duhej përleshja”!!! Oops! Ja edhe “Organizata të reja joqeveritare – kjo dhe ajo,… hee-heee)! Hajde popull taze “Vëllazërim – Bashkim” dhe lodra për fëmijët e vegjël. Për të fituar një tarifë studenti për para xhepi dhe për të bërë një festë! Varfëria do të maskohet me një eufori të madhe se këtu po ndodh progresi historik. Ndoshta progresi historik gjeografik, por kjo është vetëm lojë me historinë, e cila thotë se Ballkani ka qenë gjithmonë subjekt i “tani hapem, tani mbyllem”.
Dhe çka do të ndodhë në ndërkohë, gjithsesi, fillon dhe mbaron me atë që do të diktojë Evropa. Dhe ajo vetë është në një mut të madh. Zoti na ndihmofte. Ndërkohë, të pasurit vetëm do të pasurohen edhe më shumë dhe të varfërit “do të vrapojnë nëpër Evropë si qentë për një copë bukë”. Po të mendojmë mirë, vendet e Ballkanit janë në sfondin e publikut mbi bazën e korrupsionit, krimit, nepotizmit dhe njëqind gjërave të tjera. Si do të funksiononte një komunitet i “çorra udhëheqë të verbërin”? Duam apo s’duam, hapja e kësaj pyetjeje nuk mund të mos na çojë drejt modeleve në të cilat jo vetëm tregtia, por edhe politika do të duhet të përshtatet në një mënyrë që mundëson funksionalitet. Si? Populli nuk u beson “çaushëve” të vet, e lëre më “Dirty Dancing”-ut të tyre! Nuk mund të ketë procese integruese në Ballkan pa bashkëpunim cilësor të faktorit politik. Dhe bashkëjetesa e faktorit politik është ende në nivelin e nacionalizmave latente, populizmave dhe një mjedisi glorifikimi të etnocentrizmit. Cili do të ishte ai mekanizëm politik i bashkëpunimit, nëse merret parasysh se shumë parti ekzistojnë në skenën politike pikërisht mbi bazën e antagonizmave në nivelin e “tonëve, të tuve, të tyre”. Do të ketë shumë cirqe.
Një mik pyeti, le të bëjmë një parti. E hajde de! Një, dy, tre – tash! Kështu është bërë një parti. Ndoshta një herë në fillim po, derisa nuk dihej kush ishte në tavolinë e kush në kasë, por tani dihet kush është në kasë. Dhe çfarë budallai do t’jua lërë “kasën”! Dhe ajo kasë është tema më e rëndësishme rreth së cilës të gjithë filmat kanë të bëjnë me integrimet, për projektet, për “ndërtimin e një jete më të mirë për të gjithë”. Gjithmonë dhe kudo në shoqëritë që ushqejnë demokracinë, lufta ishte vetëm për një qëllim. Pozicionet që japin pushtet, pushteti sjell para. Kush është ai budalla që mendon se projekti i Ballkanit të hapur është “pacifizëm dhe ne e duam njëri-tjetrin, jemi vëllezër”. Ç’vëllezër të mjerë kanë qenë, po të jetë nevoja në një moment të caktuar, do të marrin të gjithë një pushkë në dorë. Epo, dikush tjetër do ta vendosë këtë, por qëllimi im është se gjithçka fillon dhe mbaron – me para. Sigurisht, të paketuara në “migrime pozitive gjeopolitike drejt stabilizimit dhe zhvillimit ekonomik”. Fjalori politik në duart e PR makinerive cilësore mund të krijojë çdo histori që dëshironi, që do t’i bëjë të ditur njerëzve se gjithçka që po ndodh është përparim dhe një rrugë drejt një të ardhmeje të ndritur. Oh, më falni, derisa të mëdhenjtë të jenë bashkuar, të kapërcejnë problemet dhe krizat e tyre, gjithçka që do të thoshte populli është “k… i zhveshur”. Më falni për frazën, por ajo është më autentike. Gjendja aktuale në Maqedoni është shumë e mjerueshme dhe gjithçka që do të analizonit do të çonte vetëm në një përmbledhje. Dhe kjo përmbledhje thotë se në një situatë kaq katastrofike siç është, çdo ndryshim pozitiv është i mirëpritur.
Çfarë i ofron Maqedonia një strukture të re gjeopolitike, qoftë edhe mikrorajonale? Maqedonia është fukara! Golltar! Ajo vetëm mund të marrë dhe jo të japë. Dhe, nga kush të marrë, nga të njëjtët të verbër dhe të gjymtë të ngulur në mut deri në fyt. Ndoshta jo Shqipëria, e cila po e zhvillon turizmin në nivelin e një industrie dhe po ecën shumë shpejt përpara. Por, nga pjesa tjetër, ai mund të marrë vetëm nga ajo që ata morën nga diku. Sigurisht mikrorajonalisht pozitiv, por projekti i Ballkanit të Hapur është një masturbim i madh gjeopolitik. Arsyeja është e thjeshtë në thelb, dhe kjo është aq sa duam në Evropë, blen kohë në mënyrën kurvërisht duke na hedhur “lavdërime” për mikrohapjen, bashkëpunimin dhe flukset pozitive. Është masturbim mendor. Kështu, Evropa do të blejë shumë më tepër kohë për të mos na marrë në familjen e saj. Kështu do të jemi idealë për “triper kombinacionet” në të cilat një ditë ndoshta, thashë ndoshta, do të na çojnë në Evropë. Dhe deri atëherë do të jemi ata që jemi në të vërtetë. Ballkani. Ballkani nuk ka vendosur kurrë vetë. Kur e mbanin të ngopur, kur ishte i uritur, kur ishte i qetë, kur ishte i gjakosur. Një sfond ideal për gjeopolitikën dhe filmat.
OOO XHEMAAT. Unë të kuptoj nuk kupton asgjë. Je i hutuar. Nuk është e tmerrshme që je i hutuar, një ditë do të të bëhet e qartë, por është keq që je i uritur. Dhe nuk ka bukë! Prandaj, këtë herë nuk do të them “sikter”, por vetëm “Zoti të ndihmoftë”! Hajt… në shtëpi ngadalë.
(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)
