“Hamasi është ISIS dhe ne do ta mposhtim atë ashtu si bota e ndritur e mundi ISIS-in”, tha me entuziazëm kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu.
Fatkeqësisht, Shteti Islamik në fakt nuk është mposhtur plotësisht.
Vlen gjithashtu të theksohet se “bota e ndritur” nuk po nxitonte të ndërmerrte veprime kundër organizatës për sa kohë që ajo ishte e fokusuar në kapjen e territorit në Siri dhe Irak dhe nuk kishte shtuar vendet perëndimore në bankën e saj të synuar.
Krahasimet me Islamin Shteti është i përshtatshëm tani për shkak të nuhatjes së mizorisë që del nga çdo përmendje e emrit të organizatës dhe solidaritetit ndërkombëtar që ajo mobilizon.
Videot e saj të inskenuara me kujdes të ekzekutimeve, prerjeve të kokave, amputimeve, përdhunimeve dhe rrëmbimeve të civilëve janë gdhendur në kujtesën tonë kolektive dhe e kanë kthyer organizatën në mishërim jo vetëm të së keqes së pakufishme, por edhe të së keqes islamike.
Ato imazhe rrëzuan mishërimin e mëparshëm të “të keqes islamike”, Al-Kaida, e cila kreu sulmet terroriste të 11 shtatorit 2001 në Shtetet e Bashkuara.
Dhe ata nga ana e tyre rrëzuan masakrën e tmerrshme të rusëve të kryer në Grozny, kryeqytetin çeçen, vetëm një vit më parë, dhe masakrën vrasëse në Ukrainë.
Por krahasimet e Hamasit me Shtetin Islamik nuk mund të fshehin dallimet e thella në natyrën e luftës së tyre.
Një aleancë e pashkruar bashkoi vendet myslimane dhe Perëndimin në luftën e tyre kundër ISIS-it, nga Egjipti, Maroku, Arabia Saudite dhe Irani deri te Franca, Britania dhe, natyrisht, Shtetet e Bashkuara.
Shteti Islamik ishte një kërcënim ekzistencial për regjimet e Lindjes së Mesme dhe sigurinë e brendshme të vendeve perëndimore.
Shumë vendime ligjore islame nga autoritetet fetare sunite dhe shiite e përkufizuan ISIS-in jo vetëm si një organizatë terroriste, por si një organizatë që shkel ligjin islam – një organizatë anti-islamike.
Hamasi gëzon një status shumë të ndryshëm.
Arabia Saudite dhe Egjipti e kanë shpallur Vëllazërinë Myslimane një organizatë terroriste, por nuk kanë bërë të njëjtën gjë për Hamasin (Egjipti në fakt e shpalli atë organizatë terroriste në vitin 2015, por një gjykatë e rrëzoi vendimin dhe që atëherë, organizata ka të bëhet një partner legjitim për dialog).
Jordania mbylli zyrat e Hamasit në territorin e saj në vitin 1999, por lejoi disa nga udhëheqësit e saj të vizitojnë vendin për arsye personale.
Rusia, Kina, Katari, Afrika e Jugut, Turqia dhe, natyrisht, Libani, Siria dhe Irani përbëjnë vetëm një listë të pjesshme të vendeve që luftuan Shtetin Islamik ose të paktën e dënuan atë, por nuk e përkufizojnë Hamasin si një organizatë terroriste.
Disa madje presin zyrtarë të Hamasit në territorin e tyre, dhe disa mbajnë marrëdhënie normale apo edhe të ngushta me të.
Hamasi, pavarësisht nga ideologjia e tij fetare, shihet nga publiku arab si një pjesë integrale e luftës kombëtare palestineze.
Shteti Islamik vetëm mund të ëndërronte për një status të tillë.
Disa nga vendet e listuara më sipër shërbejnë si sistem i mbështetjes ekonomike të Hamasit, edhe nëse jo zyrtarisht ose në mënyrë të institucionalizuar.
Ata lejojnë organizata të ndryshme të transferojnë fonde tek ajo dhe lejojnë qytetarët e tyre të bëjnë donacione në llogaritë e saj bankare.
Është shumë e lehtë të deklarosh Iranin si burimin e vetëm të financimit të Hamasit dhe në këtë mënyrë ta bashkosh grupin në boshtin ndërkombëtar të së keqes, duke injoruar ndihmat që ai merr nga vendet dhe organizatat anembanë botës.
Kushdo që kërkon të “rrafshojë” “infrastrukturën” e organizatës dhe të shkatërrojë Hamasin ashtu siç u shkatërrua Shteti Islamik, po merr rrugën e lehtë duke rrafshuar shtëpitë në Rripin e Gazës, duke shkëputur dy milionë njerëz nga energjia elektrike dhe duke vendosur një bllokadë hermetike që as nuk lejojnë të hyjnë mallrat thelbësore si ilaçet dhe ushqimet.
Ky tashmë duket se është koncepti i ri i planifikuar për të zëvendësuar atë të vjetër të Izraelit.
Por në fund edhe ky koncept do të dështojë. Do ta arrijmë atë në një moment.
Themelet e konceptit “para për qetësi” u hodhën në vitin 2006, kur Hamasi fitoi zgjedhjet e Këshillit Legjislativ Palestinez me 44 për qind të votave, krahasuar me 41 për qind të partisë Fatah të Mahmud Abbasit.
Por për shkak të sistemit të përzier zgjedhor, në të cilin disa vende u plotësuan me zgjedhje të drejtpërdrejta dhe të tjera me përfaqësim proporcional mbarëkombëtar, Hamasi përfundoi me 74 vende nga 132 vendet e parlamentit, krahasuar me 45 për Fatahun.
Qindra mijëra fjalë janë shkruar për ato zgjedhje, shumica e mbushur me kritika për vetë faktin që ato u mbajtën, dritëshkurtësinë e atij vendimi, dështimin e agjencive të inteligjencës për të parashikuar rezultatet dhe inkurajimin financiar dhe politik të SHBA-ve për mbajtjen e tij.
Izraeli, SHBA dhe Fatah refuzuan të pranonin rezultatet e zgjedhjeve ose qeverinë që u përpoq të formonte Ismail Haniyeh i Hamasit.
Pas kësaj, situata u përkeqësua me shpejtësi.
Kulmi erdhi kur Hamasi pushtoi Gazën ushtarakisht në qershor 2007, pasi çdo përpjekje për të formuar një qeveri uniteti palestineze ishte shembur me një zhurmë – herë për shkak të ndarjes së portofoleve dhe buxheteve, dhe ndonjëherë për shkak të refuzimit të Hamasit për t’u përkushtuar ndaj Marrëveshjeve të Oslos siç kërkoi Abbas.
Kjo, edhe pse vetë ekzistenca e atyre zgjedhjeve, në të cilat Hamasi kandidoi dhe përmes të cilave fitoi legjitimitet publik, buronte nga Marrëveshja e Oslos që ai hodhi poshtë.
Në Izrael, i plagosur nga Lufta e Dytë e Libanit të vitit 2006 dhe rrëmbimi i ushtarit Gilad Shalit një vit më parë, lufta e brendshme palestineze në Gaza, në të cilën u vranë qindra njerëz, ofroi diçka si një moment ngushëllimi.
Është e vështirë të rikrijosh fyerjen që shpërtheu në mediat izraelite mbi fotot e aktivistëve të Fatahut të dëbuar nga Gaza me të brendshme.
Atë verë, Izraeli vendosi një mbyllje hermetike të Gazës.
Por ajo e kuptoi shpejt se pavarësisht tërheqjes së saj të njëanshme nga Gaza në 2005, ajo ishte ende duke pushtuar territorin nga jashtë, dhe për këtë arsye duhej të siguronte ekzistencën ekonomike të banorëve të saj.
Brenda më pak se një viti, bllokada ishte bërë një mjet politik dhe diplomatik.
Kjo filloi në vitin 2008, kur u nënshkrua armëpushimi i parë i përkohshëm me Hamasin dhe Izraeli premtoi të lehtësonte bllokadën në këmbim që Hamasi të ruante qetësinë.
Pas kësaj, sa herë që shkelej armëpushimi dhe duhej rinovuar, dhe natyrisht, pas çdo operacioni të madh ushtarak, lehtësimi i bllokadës ishte monedha me të cilën negocionte Izraeli gjatë bisedimeve të tij indirekte me Hamasin, të ndërmjetësuar nga Egjipti.
Por paratë, ose relaksimet e bllokadës, nuk blenë vetëm qetësinë dhe në këtë mënyrë fituan legjitimitetin publik.
Ata u bënë gjithashtu një mjet i fuqishëm diplomatik.
Në prill 2011, liderët e Fatahut dhe Hamasit njoftuan se kishin nënshkruar një marrëveshje pajtimi (Marrëveshja e Kajros).
Ajo bëri thirrje për formimin e një qeverie të përkohshme dhe mbajtjen e zgjedhjeve në një datë ende të papërcaktuar, e cila nuk arriti kurrë.
Për Benjamin Netanyahun, atëherë si edhe tani kryeministër, kjo ishte një shpallje lufte.
Në një mesazh të ashpër të regjistruar për Abasin, ai tha se Autoriteti Palestinez duhet të zgjedhë midis paqes me Izraelin ose paqes me Hamasin.
“Është e pamundur të ketë paqe si me Izraelin ashtu edhe me Hamasin”.
Sikur Netanyahu të qëndronte aty me një marrëveshje paqeje izraelito-palestineze gati për nënshkrim.
Përçarja midis Fatahut dhe Hamasit ishte shtylla mbi të cilën Netanyahu ndërtoi politikën e tij, të cilën ai ia shpjegoi çdo ndërmjetësi që kërkonte të çonte përpara procesin e paqes.
Pyetjet kryesore ishin “A mund ta kontrollojë Abbasi Hamasin?” dhe “A mund të luftojë ai terrorin e Hamasit?”
Për sa kohë që nuk kishte përgjigje pozitive për këto pyetje, argumentoi ai, nuk ka asnjë arsye për të zhvilluar negociata me Autoritetin Palestinez, sepse ai nuk përfaqëson të gjithë publikun palestinez.
Këtu, sipas tij, qëndron rreziku konkret që paraqet çdo pajtim palestinez: mund të sigurojë përgjigjen që ai nuk donte të merrte.
Zgjidhja e tij ishte të luftonte Hamasin, por jo ta rrëzonte atë – jo vetëm që të kishte dikush që të drejtonte çështjet civile të Gazës, por edhe të ngrinte një mburojë mbrojtëse kundër çdo procesi që do të kërkonte lëshime diplomatike nga Izraeli.
“Para për paqe” nuk është një koncept që u shemb papritmas.
Është një strategji, qëllimet e së cilës ishin diplomatike, dhe këto synime mund të arriheshin duke krijuar dy entitete gjysmëautonome palestineze, një në Gaza dhe një në Bregun Perëndimor.
Logjika taktike që shkaktoi një varg vrasjesh të liderëve të Hamasit në 2004 u zëvendësua disa vite më vonë nga një strategji e “shkatërrimit të infrastrukturës terroriste”, por jo udhëheqjes së organizatës.
Ka funksionuar mjaft mirë.
Më shumë se 14 përpjekje publike për pajtimin Fatah-Hamas kanë dështuar që nga viti 2007.
Është e vërtetë se ndarjet e brendshme ideologjike dhe politike janë ato që e mbajtën përçarjen, por mungesa e mbështetjes së Izraelit për Autoritetin Palestinez, transferimi i tij i fondeve drejtpërdrejt në Hamas në vend të PA, erozioni i vazhdueshëm i zonave të autoritetit të PA-së dhe çuarja më tej e bisedimeve për rindërtimin e Gazës shërbyen për ruajtjen e “sovranitetit” të Hamasit.