Orthoreksia është një fiksim i të ngrënit “të pastër”, siç përcaktohet nga një sërë rregullash që varen nga individë të caktuar dhe konteksti në të cilin ata jetojnë. Një studim i nëntorit 2023 zbuloi se rreth 3 në 10 pjesëmarrës shfaqën shenja të ortoreksisë. Shpesh, ky çrregullim kalon pa u vënë re ose nënvlerësuar sepse është i përqendruar në ushqimin e shëndetshëm
Jason Wood ishte ulur në një restorant me pushime me burrin e tij, e zemëruar sepse nuk mund ta ndërronte piten me perime të freskëta. Dhimbja nuk ishte e tepruar, tha Wood. Ishin 20 vjet të një çrregullimi të të ngrënit dhe ankthi dhe stresi që kulmuan në një moment. Wood ka ortoreksi, një çrregullim të të ngrënit që nuk është në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, i quajtur gjithashtu DSM, i cili është udhëzuesi zyrtar për vlerësimin klinik të kushteve të shëndetit mendor. Por klinicistët po shohin një rritje të ortoreksisë në mesin e pacientëve, tha terapistja Jennifer Rollin, themeluese e Qendrës së Çrregullimeve të Ushqimit në Rockville, Maryland. Ekspertët thanë se ka pak kërkime mbi çrregullimet e të ngrënit.
Orthoreksia është një fiksim i të ngrënit “të pastër”, siç përcaktohet nga një sërë rregullash që varen nga individë të caktuar dhe konteksti në të cilin ata jetojnë. Një studim i nëntorit 2023 zbuloi se rreth 3 në 10 pjesëmarrës shfaqën shenja të ortoreksisë. Shpesh, ky çrregullim kalon pa u vënë re ose nënvlerësuar sepse është i përqendruar në ushqimin e shëndetshëm, tha Wood, drejtor i angazhimit të komunitetit në Shoqatën Kombëtare të Anoreksisë Nervoza dhe Çrregullimeve të Asociuara, alsn e njohur si ANAD. Mungesa e mirëkuptimit rreth kësaj gjendje i pengoi miqtë dhe familjen e Ëood të ngrinin shqetësime, ndonjëherë duke duartrokitur përpjekjet e saj për t’iu përmbajtur parimeve të ngurtë të të ushqyerit.
JA ÇFARË DUHET TË DINI PËR ORTOREKSINË!
Çrregullimet e të ngrënit shpesh kanë baza të ngjashme: një predispozitë gjenetike e kombinuar me faktorë mjedisorë, tha Rollin. Dhe shpesh çrregullimi përqendrohet rreth një sërë rregullash të ngurta, qofshin ato kalori, koha e ngrënies ose përbërësit në ushqim. Kur ata që janë të prekshëm ndaj çrregullimeve të të ngrënit ushqehen vetëm në një mënyrë që ata e konsiderojnë të shëndetshme, sjellja mund të shkojë nga një preferencë në një obsesion, tha Rollin. Me kalimin e viteve, Ëood tha se lista e tij e ushqimeve të pashëndetshme u rrit dhe ato që konsideroheshin të shëndetshme vazhduan të zvogëloheshin derisa e gjeti veten duke lënë festat sepse nuk mund të gjente asgjë që do t’i lejonte vetes të hante dhe kjo e la atë me shumë ankth.
Për disa por jo të gjithë, njerëz me ortoreksi, imazhi i trupit të tyre mund të fillojë të varet nga sa respektojnë rregullat e tyre të ushqimit, tha Rollin. Dhe me baza të ngjashme pas tyre, ortoreksia mund të shndërrohet në çrregullime të tjera si bulimia ose anoreksia nervore, tha ajo. Motivimet që mund të kenë njerëzit me ortoreksi, si dhe duartrokitjet që u jep shoqëria, mund të etiketohen si promovim i shëndetit ose parandalim i sëmundjeve, por shpesh ato janë përfaqësuese për “kulturën e pastër të dietës “, e cila i jep përparësi një forme trupi ideale, tha Gaudiani. Dhe edhe nëse nuk ka turp rreth peshës pas saj, ortoreksia dhe hapat që një person ndërmerr për t’iu përmbajtur rregullave të caktuara ushqimore mund të jenë të shtrenjta, shpërqendruese dhe shqetësuese, tha Gaudiani.
ÇFARË ËSHTË GJITHSESI E SHËNDETSHME?
Një tjetër shenjë se rregullat rreth të ngrënit nuk kanë të bëjnë vetëm me shëndetin është vështirësia për të përcaktuar se çfarë është e shëndetshme. Në vitet 1990, ushqimi i shëndetshëm dhe i pastër do të ishte dieta me pak yndyrë, tha Gaudiani. Tani, njerëzit kanë më shumë gjasa t’i konsiderojnë ushqimet me proteina të larta, me yndyrë, me pak karbohidrate dhe me pak sheqer si të shëndetshme, shtoi ajo. Të tjerët do t’i jepnin përparësi burimit të ushqimit si për shembull nëse ai është organik, jo i modifikuar gjenetikisht dhe lokal, tha Gaudiani.
Nuk janë vetëm vajzat adoleshente ato që duhet të vëzhgojmë për çrregullimet e të ngrënit, thonë ekspertët. Shtimi i shtrimeve në spital me çrregullime të të ngrënit pediatrik është në rritje. Gjithkush është unik, dhe kështu zgjedhja më e shëndetshme e ushqimit në çdo moment do të varet nga nevojat e një individi dhe konteksti në të cilin ndodhet ai person, shtoi ajo. Nëse nuk keni nevojë të hani në një mënyrë të caktuar për një gjendje mjekësore, shpesh mënyra më e mirë e veprimit është të dëgjoni trupin tuaj, tha Rollin. Dhe kur mendoni për shëndetin, është e rëndësishme që të mos mendoni vetëm për ushqimin. Një jetë e shëndetshme përfshin marrëdhënie të pasura shoqërore, kohë të shpenzuar për të ndjekur pasionet, aktivitet fizik të këndshëm dhe hapësirë të mjaftueshme truri për të gjetur paqen të gjitha këto janë të vështira për t’u arritur kur kaloni orë të tëra në ditë duke përsiatur për atë që duhet të hani.
“Nëse je dikush që thjesht dëshiron të jetojë një jetë të ekuilibruar, sociale, të lidhur, rregullat e ortoreksisë mund t’ju izolojnë vërtet nga bashkëmoshatarët sepse përfundoni duke refuzuar mundësitë për të ngrënë me njerëz të tjerë sepse ata nuk ndjekin të njëjtat rregullat tuaja”. Procesi i rimëkëmbjes mund të jetë i vështirë, por është shpërblyes, tha Wood.
