Rëndësia e romanit distopian të Sinclair Lewis të vitit 1935. Shkrimtari amerikan donte ta konsideronte këtë libër, sigurisht jo ndër më të mirët, si një paralajmërim për bashkatdhetarët e tij
Nga Paul VALENTINE
Një demagog kandidon për Shtëpinë e Bardhë dhe nis një fushatë populiste duke premtuar se do të rivendosë prosperitetin dhe madhështinë e Amerikës. Ai garanton qytetarët se do t’i çlirojë nga krimi, nga dhuna e shumë emigrantëve, nga grabitqarët, nga shtypi progresiv, të cilat tashmë jashtë kontrollit. I vetëshpallur kampion i vlerave të harruara dhe tradicionale amerikane, arrin të fitojë zgjedhjet e nëntorit. Në Zyrën Ovale, ai eliminon ndikimin e Kongresit, nxjerr jashtë ligjit kundërshtarët e tij duke përdorur Departamentin e Drejtësisë, emëron qindra besnikë në gjykata, ua beson administrimin e vendit biznesmenëve të fuqishëm, krijon një milici të posaçme të armatosur për të shuar protestat dhe për të kontrolluar punën e punonjësve publikë.
Mes duartrokitjeve të shumicës së popullit, i bindur se masat e tij drastike do ta bëjnë Amerikën sërish të madhe, Presidenti i shndërron Shtetet e Bashkuara në një diktaturë fashiste.
Qetësohu! Nuk po flasim për Donald Trump. Është komploti i një romani, botuar në vitin 1935 nga Sinclair Lewis, shkrimtari amerikan i cili pesë vjet më parë kishte fituar çmimin Nobel për Letërsinë. “Nuk mund të ndodhë këtu”, u publikua në vazhdën e tronditjes së shkaktuar nga fitorja e fashizmit dhe nazizmit në Evropë. Në fiksionin e tij, Lewis ndjek ngritjen e Berzelius “Buzz” Windrip, një senator demokrat, i cili, pasi ia hoqi nominimin e partisë së tij Franklin D. Roosevelt, mund kundërshtarin e tij republikan duke nxitur frikë dhe duke premtuar gjithçka e më shumë.
I vetmi zë që e kundërshton, duke i kapur intuitivisht paraprakisht qëllimet e tij, është ai i gazetarit Doremus Jessup. Por presidenti-diktator mbyll gazetën që drejton dhe e fut në burg.
Jessup do të arrijë të arratiset në Kanada, ku do të krijojë një gazetë të fshehtë që do të denoncojë diktaturën. Do të jenë vetë ministrat e tij ata që do të largojnë Uindripin me një grusht shteti, por vendi do të zhytet në një luftë të re civile. Lewis donte të shkruante romanin, sigurisht jo ndër më të mirët e tij, si një paralajmërim për amerikanët. Kjo është e njëjta arsye pse “Nuk mund të ndodhë këtu”, e cila u ribotua në vitin 2016 në kohën e fitores së parë të Donald Trump, u citua dhe u evokua gjerësisht në javët pas rizgjedhjes së tij dhe aq më tepër pas inaugurimit të tij. Kështu bëri edhe David Remnick, fituesi i çmimit Pulitzer dhe redaktor shumë i matur i New Yorker, i cili e titulloi editorialin e tij të 9 nëntorit: “Mund të ndodhë edhe këtu”, “Kushdo që e kupton me alarmin e duhur se ky është një moment i rrezikshëm në jetën amerikane, duhet të mendojë seriozisht për situatën në të cilën ndodhemi”.
Një tërheqje amerikane nga demokracia liberale”, paralajmëron Remnick, “do të ishte një fatkeqësi”. “Indiferenca është një formë dorëzimi”. Le të ngushëllohemi me faktin se ndoshta jemi larg një skenari distopian të stilit Lewis.
Siç ka sqaruar për Corriere della Sera Fareed Zakaria, i cili pranoi disa frikëra, “sulmi i vazhdueshëm ndaj strukturës kushtetuese të Shteteve të Bashkuara nuk do të ketë sukses, sepse aty janë gjykatat, kontrollet dhe balancat, qeveritë e shtetit, gazetat, shoqëria civile”. Sidoqoftë, romani ia vlen të lexohet. Sepse, sigurisht, “Nuk mund të ndodhë këtu”. Por çfarë nëse ndodh? Në fund të fundit, ishte i madhi Joseph Brodsky ai që ka paralajmëruar se duke ndjekur realitetin, letërsia shpesh përfundon duke e tejkaluar atë. Ndonjëherë, duke e parashikuar atë. (Corriere della Sera)
