Njëherësh sipas një analize të kryer nga Banka Botërore, ekonomitë në rajonin e Ballkanit Perëndimor humbin mesatarisht 18 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto për shkak të përfshirjes më të ulët të grave në ekonomi
Fisnik PASHOLLI
Shkup, 22 maj – Në Maqedoni, përqindja e grave në fuqinë punëtore është 43 për qind, ndërsa përqindja e meshkujve është 63 për qind. Kjo tregon një potencial të madh të papërdorur të vendit, i cili mund të rrisë rritjen ekonomike. Njëherësh hendeku gjinor i pagave varion nga 7 deri në 16 për qind, që është në kundërshtim me trendin në BE, ku ka një ulje të vazhdueshme të hendekut në paga midis grave dhe burrave. Jo vetëm që gratë janë më pak të përfshira në tregun e punës, por ato që janë të përfshira janë më pak të përfaqësuara në strukturat drejtuese në sektorin e korporatave, në sektorin publik. Pjesëmarrja e ulët shpjegohet me zgjidhje joadekuate ligjore, akses të pabarabartë në burime, përfshirë ato financiare, në shërbime (shëndet, shërbime arsimore, kujdes për fëmijët), normat shoqërore, qëndrimet diskriminuese dhe pengesat e tjera që i pengojnë gratë të shprehin plotësisht potencialin e tyre ekonomik.
Sipas guvernatores së Bankës Popullore, Anita Angellovska – Bezhoska, nevojitet ndërgjegjësim dhe mbështetje më e madhe në shoqëri për të rritur rolin e gruas në strukturat menaxhuese, e cila do të sjellë përfitime më të mëdha. “Raporti Global i Hendekut Gjinor 2023 tregon se nga 146 vende, ne renditemi në vendin e 108-të për sa i përket pjesëmarrjes ekonomike dhe mundësive të grave. Sipas këtij raporti, përqindja e kompanive me femra në pozitat drejtuese është rreth 20 për qind dhe përqindja e kompanive, struktura pronësore e të cilave dominohet nga femrat është e ngjashme. Ndërsa në sektorin financiar të dhënat nuk janë të kënaqshme. Për shembull, në banka vetëm 31 për qind e numrit të përgjithshëm të anëtarëve të Bordit Drejtues dhe Mbikëqyrës janë gra, ndërsa në disa banka nuk ka fare gra në organet drejtuese të bankës”, thekson ajo.
Njëherësh sipas një analize të kryer nga Banka Botërore, ekonomitë në rajonin e Ballkanit Perëndimor humbin mesatarisht 18 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto për shkak të përfshirjes më të ulët të grave në ekonomi. Për përmirësimin e situatës nevojitet një qasje gjithëpërfshirëse në krijimin e politikave që do të përmirësojnë pjesëmarrjen sasiore dhe cilësore të grave në fuqinë punëtore, duke kontribuar kështu në rritjen ekonomike dhe përmirësimin e standardeve të jetesës, thekson ajo.
“Jo vetëm që gratë janë më pak të përfshira në tregun e punës, por ato që janë të përfshira janë më pak të përfaqësuara në strukturat drejtuese në sektorin e korporatave, në sektorin publik etj. Nëse shikojmë të dhënat e fundit të publikuara nga Bursa, pjesëmarrja e grave në strukturat drejtuese, në shoqëritë e listuara në vitin 2023 është rreth 23 për qind , që është një numër relativisht i vogël”, thekson guvernatorja.
Ngushtimi i hendekut midis përqindjes së burrave dhe grave në punë është një nga reformat më të rëndësishme që politikëbërësit mund të zbatojnë për të ringjallur ekonomitë e tyre në një kohë kur perspektivat e rritjes afatmesme janë më të dobëtat në më shumë se 30 vjet. Me ekonominë globale që pritet të rritet me vetëm 3 për qind gjatë pesë viteve të ardhshme, shumë vende po humbasin mundësinë për të shfrytëzuar potencialin dhe aftësitë e grave. Në tregun e sotëm të punës vetëm 47 për qind e femrave janë aktive (domethënë flasim për punë me pagesë) krahasuar me 72 për qind të meshkujve. Hendeku mesatar global është ngushtuar me vetëm 1 për qind në vit gjatë 30 viteve të fundit.
Ne vlerësojmë se ekonomitë në zhvillim dhe ato në zhvillim mund të rrisin PBB-në e tyre me rreth 8 për qind në vitet e ardhshme, duke rritur pjesëmarrjen e grave në 5.9 për qind. Kjo është shuma mesatare me të cilën 5 për qind e vendeve më të pasura ngushtuan hendekun e pjesëmarrjes gjinore midis 2014 dhe 2019.
Politikbërësit sigurisht që mund ta shtyjnë rritjen në mënyra të ndryshme, nga ndryshimet e qeverisjes për të forcuar institucionet e deri te reformat ekonomike për të zhbllokuar kapitalin investues.
Megjithatë, hendeku gjinor nuk do të mbyllet pa politika të reja, siç tregon hulumtimi ynë.
Vendet duhet të shtojnë përpjekjet e tyre për të hequr barrierat për pjesëmarrjen e grave në tregun e punës, të tilla si aksesi i kufizuar në arsim, shëndetësi, financa, tokë, të drejtat ligjore dhe shërbimet e kujdesit, thekson Antoinette M. Sayer Zëvendës Drejtoreshë e Fondit Ndërkombëtar Monetar.
Bile sipas shifrave të publikuara nga Standard & Poor (S&P) në Takimin Vjetor të Forumit Ekonomik Botëror në Davos në fillim të këtij viti, nëse shkalla e pjesëmarrjes së grave në fuqinë punëtore do të ishte e barabartë me normën e pjesëmarrjes së meshkujve, ekonomia amerikane do të ishte 8.7 për qind më e madhe sesa ajo e sotmja, ekonomia franceze do të ishte 17 për qind më e madhe dhe ekonomia japoneze do të ishte 14 për qind më e madhe. Ekonomistët tani thonë se në SHBA, rritja e barazisë gjinore do të çonte gjithashtu në fitime më të mëdha në tregjet financiare. Në SHBA, efekti i barazisë më të madhe mund të nxisë një zgjerim prej 3.6 për qind. (koha.mk)