Për Biden-in, është struktura e një aleance të qëndrueshme dhe unike, jo vetëm gjatë kësaj lufte, por në pesë dekadat e karrierës së tij politike, duke filluar me atë që ai e përshkruan si “takimin më të rëndësishëm të jetës së tij” me kryeministren e atëhershme izraelite, Golda Meir në 1973
Nga Financial Times
Vetëm disa ditë pasi zgjodhi një debat publik me Joe Biden – një sionist i vetëshpallur – Benjamin Netanyahu iu drejtua për mbështetje forcës tjetër më të fuqishme që mbështet shtetin hebre në Washington: lobit të Izraelit. Në një fjalim të shkurtër, por të theksuar, drejtuar Komitetit të Marrëdhënieve Publike të Amerikës dhe Izraelit javën e kaluar, ai hodhi poshtë çdo qortim të presidentit amerikan. Kjo duke filluar që me akuzën se ushtria izraelite ka vrarë shumë civilë në përpjekje për të mposhtur Hamasin; se Netanyahu po dëmtonte Izraelin duke penguar një shtet palestinez; dhe se kryeministri izraelit duhet të lejojë Autoritetin Palestinez të moderuar dhe laik të drejtojë Gazën. “Nuk mund të thuash se mbështet të drejtën e Izraelit për të ekzistuar dhe për të mbrojtur veten dhe pastaj ta kundërshtosh Izraelin kur ai e ushtron këtë të drejtë”, tha Netanyahu, duke iu referuar kërkesave të përsëritura të Bidenit që ai të vononte një ofensivë të planifikuar në Rafah, skaji jugor i Rripit të Gazës.
Midis liderëve botërorë, ndoshta nuk ka student – apo kërkues – më të madh të fuqisë amerikane sesa vetë Netanyahu. Ai ka tërhequr dhe është ndeshur me katër presidentë të SHBA-ve, ka kthyer partinë republikane – dhe të krishterët ungjillorë që formojnë bazën e saj – në miq të të gjitha kushteve dhe ka korrur përfitimet e një aleance të qëndrueshme ushtarake dhe diplomatike që asnjë komb tjetër nuk gëzon. Që nga sulmi shkatërrues i Hamasit të 7 tetorit mbi Izraelin, transportet emergjente ajrore të armëve amerikane kanë mbështetur fushatën ushtarake të Izraelit në Gaza, ndërsa diplomatët amerikanë e kanë mbrojtur atë nga censura në Këshillin e Sigurimit të OKB-së dhe avokatët amerikanë kanë argumentuar në favor të rij në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë. Përveç 3.4 miliardë dollarëve në vit që SHBA i jep Izraelit, normalisht një e katërta e buxhetit vjetor ushtarak, 15 miliardë dollarë të tjerë janë në pritje të miratimit nga Kongresi.
Për Biden-in, është struktura e një aleance të qëndrueshme dhe unike, jo vetëm gjatë kësaj lufte, por në pesë dekadat e karrierës së tij politike, duke filluar me atë që ai e përshkruan si “takimin më të rëndësishëm të jetës së tij” me kryeministren e atëhershme izraelite, Golda Meir në 1973. Por tani, në një kohë që Izraeli ka nevojë më së shumti për mbështetjen amerikane, Netanyahu ka zgjedhur të antagonizojë Shtëpinë e Bardhë, duke e vënë potencialisht atë ndihmë në rrezik. Biden, i cili nuk ka folur me Netanyahun që nga mesi i shkurtit, u kap javën e kaluar duke thënë se ishte koha për një moment “eja te Jezusi” me kryeministrin izraelit. Ai tha se Netanyahu “po dëmtonte Izraelin”.
Udhëheqësi i shumicës në Senat, Chuck Schumer, politikani më i shquar hebre i Amerikës, ishte edhe më i hapur: Izraelit i duheshin zgjedhjet për të zëvendësuar një lider që kishte dobësuar “instalimin e tij politik dhe moral”. Në mosmarrëveshjen me Biden, Netanyahu ka vënë bast se nivelet e tjera të ndikimit që ai ka kultivuar për dekada – nga senatorët miq amerikanë, te lobi i fuqishëm pro-izraelit dhe roli kryesor i Izraelit në gjeopolitikën rajonale – do të ruanin aftësinë e tij për të bërë luftë dhe mbajtur në detyrë. “Netanyahu po luan një lojë të rrezikshme që mund t’i kushtojë shumë Izraelit”, tha Ehud Olmert, paraardhësi i Netanyahut si kryeministër. “Nëse Biden vendos të ndëshkojë Netanyahun, do të përfundojë duke dëmtuar edhe Izraelin”.
Udhëheqës të tjerë izraelitë janë përplasur me Shtëpinë e Bardhë më parë: Ronald Reagan akuzoi Menachem Begin për një “holokaust” pasi Izraeli bombardoi Bejrutin në gusht 1982.
George Bush Sr iu desh të mbante 10 miliardë dollarë garanci kredie për të detyruar Yitzhak Shamirin të vononte ndërtimin e vendbanimeve dhe të angazhohej në bisedimet e paqes me palestinezët e vitit 1991. Por askush nuk e ka bërë atë aq paturpësisht sa Netanyahu, baza e krahut të djathtë të të cilit e adhuron kur mban afër Shtëpinë e Bardhë dhe e adhuron kur e sfidon atë, duke e portretizuar veten si i vetmi izraelit që mund t’i thotë jo Amerikës. “Përçarja mbi viktimat civile është një problem serioz për marrëdhëniet SHBA-Izrael dhe për aftësinë e Netanyahut për të ndjekur penalisht luftën e tij deri në ‘fitore totale’,” tha Martin Indyk, një ish-ambasador i SHBA-ve në Izrael. “Nëse Netanyahu shqetësohej për marrëdhëniet SHBA-Izrael, ai kurrë nuk do t’i linte gjërat të përkeqësoheshin deri në këtë pikë”.
Motivimi kryesor i Netanyahut ka qenë të mbajë të kënaqur partnerët e tij të koalicionit të ekstremit të djathtë. Është një ndërprerje e shpejtë e marrëdhënieve, veçanërisht pasi Biden u bë lideri i parë amerikan që vizitoi Izraelin gjatë kohës së luftës, duke e përqafuar Netanyahun në aeroportin Ben Gurion në mes të tetorit, pas një sulmi vdekjeprurës të Hamasit që pa 1 mijë e 200 të vrarë në Izrael dhe rreth 240 të marrë peng. “Drejtësia duhet të vendoset”, tha Biden gjatë udhëtimit të tij. “Por unë paralajmëroj që, ndërsa ndjeni atë inat, mos u konsumoni prej tij”.
Që atëherë, Netanyahu ka mbikëqyrur një luftë në Gaza që ka marrë më shumë se 31 mijë jetë, sipas zyrtarëve palestinezë, dhe i rezistoi thirrjeve për një armëpushim të zgjatur. Ndarja e Netanyahut me Biden erdhi në të njëjtën javë kur komuniteti i inteligjencës amerikane publikoi një vlerësim vjetor që sfidoi shtyllat e strategjisë së tij aktuale politike. Ai zbuloi se Irani nuk kishte asnjë rol apo njohuri për sulmin e Hamasit në Izrael më 7 tetor; se mposhtja e plotë e Hamasit mund të marrë vite; dhe se kontrolli i vetë Netanyahut mbi pushtetin mund të jetë i dobët. “Kjo është një nga krizat më të mëdha në marrëdhëniet SHBA-Izrael”, tha Michael Oren, ambasadori i Izraelit në SHBA gjatë administratës së Obamës dhe zëvendësministër në një qeveri të mëparshme.
Edhe pse Biden ka përjashtuar mundësinë e ndërprerjes së interceptorëve të Kupolës së Hekurt që mbrojnë qytetet izraelite nga raketat e Hamasit dhe Hezbollahut, nuk është e qartë nëse SHBA-ja është po aq e vendosur të vazhdojë furnizimin me armët më të mëdha sulmuese që Izraeli ka përdorur gjerësisht në Gaza. Përdorimi i atyre bombave të furnizuara nga SHBA, më i madhi në arsenalin e tij konvencional, në lagjet me popullsi të dendur palestineze ka tërhequr censurën ndërkombëtare.
Oren sugjeroi se SHBA mund të ketë ndryshuar përzierjen e municioneve që po dërgon. “Tashmë ndihma ka ndryshuar në thelb, jo në sasi”, tha Oren. Historia e Netanyahut me fuqinë amerikane është sigurisht e gjatë, nëse përcaktohet nga ndjekja e tij për pushtet. Theksi i tij amerikan – i nderuar si student, pastaj konsulent, në Boston, kur ai u quajt Ben Nitai – e bëri atë një shtyllë në televizionin amerikan, veçanërisht në “CNN” gjatë Luftës së Parë të Gjirit. Bukuria e tij dhe hijeshitë e lehta politike i kthyen politikanët amerikanë në miq të përjetshëm, të cilët edhe tani e quajnë kryeministrin izraelit më jetëgjatë me pseudonimin e tij të fëmijërisë, Bibi. Ai kultivoi marrëdhënie që dhanë fryt dekada më vonë – në vitet 1990, një adoleshent Jared Kushner i dha Netanyahut, një mik të familjes, shtratin e tij në New Jersey.
Si këshilltar i Donald Trump, Kushner, dhëndri i ish-presidentit, më vonë hartoi një plan paqeje të SHBA-së që do t’i kishte dorëzuar Izraelit pjesën më të madhe të Bregut Perëndimor të pushtuar. Por Netanyahu ka qenë gjithashtu krenar për sakrifikimin e këtyre marrëdhënieve kur parimet e tij – ose politika – u kërcënuan. “Askush në histori nuk e ka fyer Zyrën Ovale ashtu siç e ka bërë Netanyahu”, tha Ehud Olmert, duke iu referuar momentit kur ai u nda me Obamën për bisedimet bërthamore me Iranin në vitin 2015. I refuzuar nga Shtëpia e Bardhë, Netanyahu thjesht bëri një apel të drejtpërdrejtë për një seancë të përbashkët të Kongresit.
Në atë kohë, Netanyahu pagoi pak çmim politik – Obama përveç mbajtjes së vetos së SHBA-së në një rezolutë të dhjetorit 2016 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së që dënonte vendbanimet izraelite, ai vazhdoi zbatimin e marrëveshjes bërthamore mbi kundërshtimet teatrale të Netanyahut. Donald Trump më vonë e prishi atë marrëveshje, pasi Netanyahu përdori antipatinë e presidentit mbi çdo legjislacion të kohës së Obamës me dokumente sekrete që Mossad nxori jashtë Teheranit, duke sugjeruar se Irani kishte ndjekur një armë bërthamore në fillim të viteve 2000. Sekretari i Shtetit, John Kerry, i kërkoi falje Netanyahut pasi një zyrtar amerikan i paidentifikuar e përshkroi kryeministrin izraelit si një “glasë pule” miop dhe pompoz. Tani, shumë prej të njëjtëve demokratë të ofenduar nga Netanyahu janë në administratën e Bidenit dhe bujaria e Trump nuk mund të llogaritet, nëse ai do të fitonte zgjedhjet në SHBA.